Przewlekłe zapalenie jamy ustnej u kotów

Bardzo częstym schorzeniem u kotów jest przewlekłe zapalenie jamy ustnej (tzw. zapalenie plazmatyczno-limfocytarne). Pojawia się zazwyczaj u kotów powyżej trzeciego roku życia. Jest bardzo trudne do leczenia, ma charakter przewlekły. Częste są nawroty choroby, zdarza się że i co kilka tygodni. Niekiedy choroba ta nie poddaje się leczeniu. Powodem tego jest brak znajomości przyczyn jej występowania.

Przyczyny przewlekłego zapalenia jamy ustnej
Istnieje kilkanaście czynników, niezależnych od siebie, mogących powodować zapalenia jamy ustnej, ale działanie ich jest często niejasne. Najczęstsze przyczyny tej choroby to:

• Obecność płytki lub kamienia nazębnego. Od 1 roku życia na zębach kota odkłada się płytka i kamień nazębny. Ma on postać brązowego lub żółtawego nalotu na zębach. Nie usuwany jest przyczyną infekcji bakteryjnej w obrębie jamy ustnej, która niszczy dziąsła wokół zębów, powoduje ubytki szkliwa i uszkodzenia kości wokół korzeni zębów (więcej na ten temat w artykule pt. Kamień nazębny u kotów).
• Zakażenia grzybiczne. Infekcja grzybiczna może być wynikiem długotrwałego podawania silnych antybiotyków lub osłabienia odporności organizmu.
• Zakażenia wirusowe. Istnieją dwa wirusy, zakażenie którymi może być przyczyną przewlekłego zapalenia jamy ustnej u kotów. Są to: calciwirus i białaczka kotów. W przypadku calciwirozy u niektórych kotów w jakiś czas po przebytej infekcji pojawia się silne zapalenie dziąseł, języka, podniebienia, czasem zębodołów, nadżerka przypominająca oparzenia. Sądzi się, że jest to wynik nadmiernego pobudzenia układu odpornościowego w obrębie jamy ustnej, który zaczyna atakować nie tylko wirusa ale także własne tkanki. Często dochodzi do wtórnych zakażeń bakteryjnych i grzybicznych. Natomiast w przypadku wirusa białaczki (FIV) dochodzi do załamania systemu obronnego organizmu kota. Staje się on bezbronny wobec wszelkich infekcji bakteryjnych, grzybicznych czy wirusowych, które są między innymi odpowiedzialne za przewlekłe zapalenie jamy ustnej. Pamiętajmy! Przeciwko tym wirusom możemy kota zaszczepić.
• Zakażenia bakteryjne. Do zakażenia takiego najprawdopodobniej dochodzi wtórnie, przy stanach zapalnych związanych z osadzaniem się kamienia nazębnego. Tworzą się wówczas kieszonki dziąsłowe, w których gromadzą się resztki jedzenia dając doskonały podkład dla rozwijających się bakterii.
• Choroby wątroby i nerek. W wyniku tych chorób dochodzi do poważnych zaburzeń w funkcjonowaniu całego organizmu. Na zębach kota osadzają się duże złogi kamienia nazębnego, pojawia się stan zapalny dziąseł i jamy ustnej, dochodzi do infekcji bakteryjnych, czemu dodatkowo sprzyja ogólne osłabienie układu odpornościowego.
• Cukrzyca. Choroba ta znacznie osłabia organizm, jest on podatny na wszelkiego rodzaju zakażenia, a jednocześnie procesy gojenia i regeneracji tkanek przebiegają zdecydowanie wolniej. Zmienia się również skład chemiczny śliny, odkładają się złogi kamienia nazębnego. Sprzyja to tworzeniu się stanu zapalnego w obrębie jamy ustnej.
• Zaburzenia immunologiczne. Przy przewlekłym zapaleniu jamy ustnej u kotów często stwierdza się nadmierne pobudzenie układu odpornościowego. Może być to wynikiem reakcji alergicznej na jakiś składnik diety, środki chemiczne stosowane w gospodarstwie domowym (proszki do prania, środki do sprzątania). Ale możemy mieć też do czynienia z wadą układu immunologicznego, który nie odróżnia komórek własnego organizmu od obcych, bakterii i wirusów i atakując własne komórki nabłonka powoduje silne uszkodzenia w obrębie jamy ustnej. W obydwu tych przypadkach szybko dochodzi do zakażenia bakteryjnego.

Objawy
Pierwszym objawem przewlekłego zapalenia jamy ustnej u kotów jest obecność kamienia nazębnego. Jest to brązowy lub żółtawy nalot na zębach, początkowo na trzonowych i stopniowo obejmujący również kły. Daje się zauważyć zapalenie i uszkodzenie dziąseł. Są one żywo czerwone wokół zębów. Jest to dla kota bardzo bolesne. Nie pozwala on na dotykanie dziąseł, oglądanie zębów. Ma problemy z gryzieniem pokarmu, zmienny apetyt, często w ciągu dnia podchodzi do miski, wącha pokarm ale go nie je. W miarę postępów choroby, ból w obrębie pyska nasila się. Kot przestaje jeść. Gdy głód go zmusi już do jedzenia, przełyka z trudem, kęsy wypadają mu z pyska, może wymiotować. Wreszcie ból staje się tak silny, że kot przestaje się myć, staje się senny, osowiały i zaszywa się w ciemne spokojne miejsce. Poza tym możemy zaobserwować inne objawy wskazujące na zapalenie pyska:

• nieprzyjemny zapach z pyska;
• nadmierne ślinienie się - ślina może być podbarwiona krwią;
• chudnięcie;
• matowa, brzydka sierść;
• kichanie, wypływy z nosa;
• owrzodzenia na języku, podniebieniu i wargach.

Zależnie od tego jakie schorzenie jest przyczyną wywołania zapalenia jamy ustnej u kota, pojawiają się też objawy charakterystyczne dla tych chorób. Aby potwierdzić lub wykluczyć choroby wywołujące zapalenie jamy jamy ustnej, konieczne jest wykonanie badań krwi oraz moczu, w kierunku białaczki, FIV, stanu wątroby, nerek oraz poziomu cukru. Sprawdza się również czy kot nie ma anemii i jaka jest kondycja jego układu odpornościowego.

Leczenie przewlekłego zapalenia jamy ustnej
Leczenie schorzenia jest zależne od kondycji kota. W przypadku osłabienia i odwodnienia, co jest wynikiem nie przyjmowania pokarmów, konieczne jest podanie kroplówki. W przypadku zdiagnozowania choroby odpowiedzialnej za stan zapalny w jamie ustnej (cukrzyca, niewydolność nerek itd.) rozpoczyna się jej leczenie. Następnie leczymy zapalenie jamy ustnej. Polega to na usunięciu kamienia i płytki nazębnej, oczyszczeniu jamy ustnej, wypolerowaniu zębów pastą stomatologiczną. Na koniec dezynfekuje się całą jamę ustną. Zabieg przeprowadzany jest w narkozie. Po zabiegu podaje się kotu środki przeciwbólowe (5-7 dni) i antybiotyki (zwykle ok. miesiąca, ale w skrajnych przypadkach nawet 3-4 miesiące). Poza tym podajemy witaminy z grupy B, witaminę C i E.

W terapii ważne jest również zadbanie o odpowiednie żywienie kota. Należy podawać mu pokarm nie wymagający gryzienia. Można podać preparaty poprawiające apetyt. Wskazana jest zmiana pokarmu na hypoalergiczny (Hill's Feline z/d, Feline d/d, Waltham Feline Sensitivity Control), możliwe jest bowiem, iż zapalenie jamy ustnej jest wynikiem reakcji alergicznej na składniki normalnego pokarmu.

Po wygojeniu się dziąseł po zabiegu oczyszczania, należy szczególnie zadbać o higienę jamy ustnej. Codziennie (lub chociaż raz na kilka dni) powinno się szczotkować kotu zęby. Powinniśmy używać do tego past i szczoteczek przeznaczonych dla zwierząt. Można je kupić w sklepach zoologicznych. Pasty do zębów dla ludzi mogą kotu zaszkodzić. Poza tym konieczne jest smarowanie dziąseł środkami przeciwzapalnymi i dezynfekującymi. Mają one postać maści, żeli czy płynów. Najlepiej nakładać je za pomocą pałeczek do uszu. Jeśli nasz kot nie toleruje czyszczenia zębów, konieczne będzie częstsze usuwanie kamienia nazębnego, w gabinecie weterynaryjnym.

Po 10-14 dniach od zabiegu oczyszczania zębów, należy skontrolować stan kota. Jeśli nastąpiła wyraźna poprawa, kończymy podawać antybiotyk. Jeśli nie - kontynuujemy podawanie leków przez kilka następnych tygodni. Niekiedy muszą być one podawane do końca życia kota. W przypadku kiedy pomimo oczyszczenia jamy ustnej, podawania leków, profilaktyki i zmiany pokarmu, schorzenie nie poddaje się leczeniu, konieczne jest zastosowanie sterydowych leków przeciwzpalnych lub preparatów hormonalnych z grupy gestagenów. Podaje się je przez 4-8 tygodni, cały czas obserwując samopoczucie kota i jego zachowanie. Poprawa zwykle następuje po 3-4 miesiącach.

Gdy i te leki nie pomagają, podajemy preparaty immunosupresyjne, które hamują pracę układu odpornościowego. W trakcie tej terapii konieczne są kontrolne badania krwi zwierzęcia. Leki te mają wiele skutków ubocznych i są niestety drogie. Czasami są jednak jedynym środkiem na wyleczenie kota.

W skrajnych przypadkach, kiedy żadne z wyżej wymienionych leków nie skutkują usuwa się kotu wszystkie zęby. Najczęściej przynosi to bardzo szybką poprawę jego stanu zdrowia. Podajemy wówczas miękki pokarm i kontynuujemy terapię lekową.

Niestety bywa też i tak, że żaden rodzaj leczenia nie przynosi efektów. Podajemy wówczas kotu leki hamujące dalszy rozwój schorzenia, dbamy o jego dobre samopoczucie i chronimy przed stresem. Musimy się jednak wówczas liczyć z koniecznością podjęcia decyzji o eutanazji, która oszczędzi dalszych cierpień naszemu ulubieńcowi.

Leczenie przewlekłego zapalenia jamy ustnej u kotów wymaga dużo cierpliwości od jego właściciela i lekarza. Terapia najczęściej trwa minimum miesiąc. Ale bywa, że i przez całe życie zwierzęcia. Szczególnie ważne są działania mające na celu powstrzymanie dalszego rozwoju choroby czyli dbanie o higienę jamy ustnej i regularne jej oczyszczanie z kamienia nazębnego, niekiedy nawet 4 razy do roku.

Przekrwienie brzegów dziąseł u młodych kotów
U niektórych kotów poniżej 1 roku życia pojawia się silne zaczerwienienie brzegów dziąseł tuż przy zębach. Zwykle kot zachowuje się normalnie, ma dobry apetyt i samopoczucie. Z czasem zaczerwienienie to znika samoistnie. Nie znane są przyczyny tego stanu. Leczenie podejmuje się tylko w przypadkach ostrego stanu lub utraty apetytu.

Strona główna